แผนที่เบื้องต้น

ความหมายของแผนที่

แผนที่ คือ สิ่งที่มนุษย์สร้างขึ้นเป็นภาพลายเส้น แสดงลักษณะภูมิประเทศ ที่เห็นด้านบนบริเวณใดบริเวณหนึ่ง ด้วย สี ,สัญลักษณ์ และแถบแทนรายละเอียดที่เกิดขึ้นตามธรรมชาติ หรือที่มนุษย์สร้างขึ้น ตามมาตราส่วนลงบนวัสดุแบนราบ

ระบบพิกัดและการระบุตำแหน่ง

ระบบพิกัด (COORDINATE SYSTEM ) เป็นระบบที่สร้างขึ้นสำหรับใช้อ้างอิงในการกำหนดตำแหน่งหรือบอกตำแหน่งบนพื้นโลกจากแผนที่ มีลักษณะเป็น “ตารางโครงข่าย” ที่เกิดจากการตัดกันของเส้นตรงสองชุดที่ถูกกำหนดให้วางตัวใน “แนวเหนือ - ใต้” และ “แนวตะวันออก - ตะวันตก” ตามแนวของจะศูนย์กำเนิด ( Origin ) ที่กำหนดขึ้น

รูปทรงสัณฐานของโลก

                ในกิจการของแผนที่ มีการใช้รูปทรงสัณฐานของโลกอยู่ 3 แบบ คือ ทรงกลม (Spheroid) ทรงรี (Ellipsoid) และ ยีออยด์ (Geoid)

                ทรงกลม หรือ สเฟียรอยด์        เป็นรูปทรงที่ง่ายที่สุด จึงเหมาะเป็นสัณฐานของโลก โดยประมาณ  ใช้กับแผนที่มาตราส่วนเล็กที่มีขอบเขตกว้างขวาง เช่น แผนที่โลก แผนที่ทวีป หรือ แผนที่อื่นๆที่ไม่ต้องการความละเอียดถูกต้องสูง

                ทรงรี หรือ   อิลิปซอยด์               โดยทั่วไป คือ รูปที่แตกต่างกับรูปทรงกลมเพียงเล็กน้อย  ซึ่งจะมีลักษณะใกล้เคียงกับสัณฐานจริงโลกมาก จึงเหมาะสำหรับใช้เป็นพื้นผิวการรังวัด  และการแผนที่ที่ต้องการความละเอียดถูกต้องสูง เช่น แผนที่ระดับชุมชนเมือง แผนที่ภูมิประเทศมาตราส่วนใหญ่ทั่วไป แผนที่นำร่อง เป็นต้น

                ยีออยด์                 เป็นรูปทรงที่เหมือนกับสัณฐานจริงของโลกมากที่สุด เกิดจากการสมมุติระดับน้ำในมหาสมุทรขณะทรงตัวอยู่นิ่ง เชื่อมโยงให้ทะลุไปถึงกันทั่วโลก จะเกิดเป็นพื้นผิวซึ่งไม่ราบเรียบตลอด มีบางส่วนที่ยุบต่ำลง บางส่วนสูงขึ้นขึ้นอยู่กับความหนาแน่นและแรงโน้มถ่วงของโลก ทุก ๆ แนวดิ่ง (Plumb Line) จะตั้งฉากกับยีออยด์   ยีออยด์มีบทบาทสำคัญในงานรังวัดชั้นสูง (Geodesy) แต่กลับไม่มีบทบาทโดยตรงกับวิชาการแผนที่  นอกจากจะใช้ในการคำนวณแผนที่ประกอบกับรูปทรงรี